firambogaz

temmuz 1931’de istanbul’da doğdu. robert kolej’den mezun oldu. amerika birleşik devletleri’ne gitti. columbia üniversitesi siyasal bilgiler ve ortadoğu edebiyatları bölümü’nü bitirdi. aynı üniversitede türkçe okutmanlık yaptı. princeton ve new york üniversitelerinde türk dili ve edebiyatı profesörüyken türkiye’ye çağrıldı. 1971’de kurulan teknokratlar kabinesinde kültür bakanı oldu. 5 ay sonra bakanlığı kaldırıldı, amerika’ya döndü. 1986’dan bu yana new york üniversitesi’nde türkiyat profesörü. amerikan sanat-edebiyat dergilerinde günümüz türk şairleri üzerine tanıtmalar, değerlendirmeler yapıyor. fazıl hüsnü dağlarca, orhan veli kanık, yunus emre, melih cevdet anday, ilhan berk, kemal özer, mevlana, kanuni sultan süleyman ve sait faik abasıyanık’tan ingilizce’ye çevirdiği şiir ve hikâye kitapları amerika’da yayınlandı. faulkner, shakespeare, langston hugnes ve wallace stevens’tan da türkçe’ye çeviriler yaptı. uluslararası şiir komitesi ve amerikan şiir akademisi üyesidir.
eserleri

şiir:
can kulağı (1968)
bin bir (özdeyiş şiirleri, 1976)
canevi (1980)
tuyuğlar (1981)
uzak ağıt (1991)

çeviri-derleme:
eski mısır şiiri (1972)
eski uygarlıkların şiirleri (1974)
william shakespeare’nin tüm soneleri (1989)
yaşayan amerikalı şairler (1992)
amerikalı kadın şairler (1992)

oyun:
kahramanlar ve soytarılar (1991)

ödülleri

1986’da columbia üniversitesi çeviri ödülü
1987’de boğaziçi üniversitesi fahri doktorluk unvanı

1926’da ankara polatlı’nın ömerler beldesinde dünyaya geldi. şiir, öykü ve roman yazarı. çifteler köy enstitüsü ve hasanoğlan yüksek köy enstitüsü’nde öğrenim gördü. gazi eğitim enstitüsü müzik bölümü’nü bitirdi. çeşitli il ve ilçelerde öğretmenlik yaptı. ilk şiirleriyle öyküleri 1945, 1946’da köy enstitüleri dergisinde yayınlandı. yoğun bir duygusallıkla toplumcu şiirler yazdı. ardından roman ve öyküye yöneldi. köy edebiyatını izleyen yazarlar arasında yer aldı. ilk romanı "sarı traktör"de tarımda makineleşme konusuna umutla yaklaştı. yarbükü’nde ise köylüler arasında toprak ve su çekişmelerinin olduğu zorlu yaşam koşullarını anlattı. öykü ve romanlarında doğa betimlemeleriyle birlikte insan ilişkilerini de kendi doğallığı içinde yansıttı. anı, oyun, çocuk edebiyatı türlerinde de eserler verdi.

eserleri

şiir:
susuzluk (1956)

roman:
sarı traktör (1958)
yarbükü (1959)
emmioğlu (1961)
yoz duvar (1973)
tütün yorgunu (1975)
vatan dediler (1981)

öykü:
ateş düşünce (1959)
öte yakadaki cennet (1972)
duvar yazıları (1981)
hendekbaşı (1984)
hem uzak hem yakın (1985)

ödülleri:

1975 trt sanat ödülleri yayınlanmamış radyo oyunları "yapılar yapılırken" ve "otobüs yarışı" ile
1976 madaralı roman ödülü tütün yorgunu ile

17 şubat 1849’da istanbul’da doğdu. 27 ocak 1913’te istanbul’da yaşamını yitirdi. osmanlı gazeteci ve yayıncı. asıl ismi mehmed tevfik. maliye sergi kalemi memurlarından hasan kamil efendi’nin oğlu. cevriye kalfa sıbyan mektebi’ni bitirdi. babasını küçük yaşta yitirince öğrenimini bırakarak maliye sergi kalemi’nde çalışmaya başladı. özel dersler alarak kendisini yetiştirdi. 1864’te ruzname-i ceride-i havadis gazetesinde yazmaya başladı. namık kemal ve şinasi ile tanıştıktan sonra yeni osmanlılar cemiyeti’ne girdi. tasvir-i efkar, terakki, diyojen, hayal, çıngıraklı tatar, hakayikü’l-vekâyi gibi gazete ve dergilerde yazılar yazdı. şûray-ı devlet (danıştay) üyeliğine seçildi. 1872’de bu görevden ayrılarak kendisini tümüyle yazmaya verdi. namık kemal, reşad ve nuri beylerle 1872’de "ibret" gazetesini yayınlamaya başladı. 1872’de "hadika" isimli bir günlük gazete, 1873’te "salname-i hadika" isimli özel bir yıllık çıkardı. 1873’te günlük "sirac" gazetesini yayınladı. 1873’te namıl kemal’in "vatan yahut silistre" oyuun sahnelenmesinden sonra çıkan olaylar nedeniyle rodos’a sürüldü. sürgün yıllarındaki yazılarında "ebüzziya" (ziya’nın babası) imzasını kullandı. 5’inci murat’ın tahta çıkmasından sonra bağışlandı. 1876’da istanbul’a döndü. aynı yıl kanun-i sani’nin (anayasa) hazırlık çalışmalarına katıldı. 1877’de bosna mektupçuluğu’na atandı. 1878’de yurda dönüşünden sonra "salname-i ebüzziya" isimliği yıllığı yayınlamaya başladı. bu yıllığı "salname-i kameri, rebi-i marifet, nevsal-i marifet" ve "takvim-i ebüzziya" adlarıyla 1900’e kadar çıkardı. 1889’da kadınlar için "takvimü’n-nisâ" adlı bir yıllık daha çıkardı. 1880’de "mecmua-i ebüzziya" dergisini çıkarmaya başladı, 1882’den sonra "kitaphane-i meşahir, kitaphane-i ebüzziya" adıyla iki dizi halinde kitaplar yayınladı. 1881’de "matbaa-i ebüzziya" adıyla modern bir basımevi kurdu. gazetecilik ve yayıncılığının yanısıra usta bir hat ve süsleme sanatçısı. 1891’de sanayi mektebi müdürlüğü’ne, 1894’te şûra-yı devlet bidayet mahkemesi üyeliğine getirildi. çeşitli gerekçelerle birkaç kez tutuklandı. 1900’de konya’ya sürgüne gönderildi. 1908’de ikinci meşrutiyet’in ilanından sonra istanbul’a döndü. aynı yıl ittihat ve terakki adayı olarak antalya mebusu seçildi. 1909’da "le courrier d’orient" gazetesini yayınlamaya başladı. şinasi’nin yayınladığı tasvir-i efkâr’ı "yeni tasvir-i efkâr" adıyla çıkardı. kırka yakın telif ve çeviri kitabı var.
eserleri

numune-i edebiyat-i osmaniye (1879)
yeni osmanlılar tarihi (3 cilt, 1973-194 ölümünden sonra)

ödülleri:

1881 leipzig basın derneği onur madalyası, uyguladığı modern basım teknikleri nedeniyle

1943’te doğdu. 1986’da yaşamını yitirdi. yaşarken yayınladığı üç "farklı" kitabıyla edebiyatımızın çok erken yaşta yitirdiği en özgün kalemlerden biri oldu. avusturya kız lisesi’nde okudu. ilk kitabı olan eski bahçe’de 1963’ten beri dergilerde yayınlanan öyküleri yer alır. ilk romanı çocukluğun soğuk geceleri, kişinin, çocukluğundan başlayarak içine düştüğü yaşamın, kimi zaman fiziksel-kaba, kimi zaman inceltilmiş-dolaylı baskılarıyla karşı karşıya kalışını ve yaşadığı ya da "yaşamasına izin verilmek istenmeyen" farklılığını ve uyumsuzluğunu son derece sarsıcı ve incelikli bir biçimde işledi. yaşamın anlamını arayan ve bu arayışı hayranlık duyduğu üç yazarın (svevo, kafka ve pavese) izlerini ve izleklerini de sürerek sürdüren ikinci roman/anlatısını "auf den spuren eines selbstmords" (bir intiharın izinde) adıyla yazdı. kitap 1983 marburg yazın ödülü’nü kazandı. bu kitap, daha sonra dilimizde, yazarı tarafından "yaşamın ucuna yolculuk" adıyla çevrildi. ölümünün ardından, ilk öykü kitabı, daha sonra yazdığı öykülerle bir arada "eski bahçe-eski sevgi" adıyla basıldı. gergedan dergisi 13. sayısında yazarın adına özel bir "fotobiyografi" yayınladı. kimi günce ve anlatı parçaları ise "kalanlar" adlı küçük bir kitapçıkta toplandı. kalanlar’daki metinlerin birçoğu almanca yazılmış ve sezer duru tarafından türkçe’ye çevrilmiştir.
eserleri

öykü:
eski bahçe (1978)
eski bahçe - eski sevgi (ilk öykülere eklenenlerle birlikte 1987)

roman:
çocukluğun soğuk geceleri (1980)
auf den spuren eines selbstmords (bir intiharın izinde 1983)
yaşamın ucuna yolculuk (1984)

günce ve anlati:
kalanlar (1990)

senaryo:
zaman dışı yaşam (2000)

4 ağustos 1927’de ankara’da doğdu. 22 ağustos 1985’te istanbul’da yaşamını yitirdi. babası subaydı. ilk öğrenimini çeşitli kentlerde tamamladı. 1946’da bursa işıklar lisesi’ni, 1947’de askeri memurlar okulu’nu bitirdi. bir süre orduda subay olarak görev yaptı. 1958’de ordudan ayrıldı. türkiye selüloz ve kağıt fabrikaları ankara bürosu ile sanayi bakanlığı’nda çalıştı. 1968’de emekliye ayrıldı. istanbul’a yerleşti. yaşamını serbest yazar olarak sürdürdü. 1969’da öykü yazarı tomris uyar ile evlendi. ilk şiiri "yad" haziran 1947’de yedigün dergisinde çıktı. çeşitli dergilerde yer alan şiirleriyle adını duyurdu. ölçülü, uyaklı ilk dönem şiirlerinde daha çok kişisel yaşantısı üzerinde durdu. aşk, ayrılık, ölüm temalarını işlediği bu dönem şiirlerinde garip akımının izleri görülür. daha sonra yoğun imgelerin ve simgeci bir söyleyişin etkili olduğu şiirleriyle ikinci yeni’nin başlıca şairlerinden biri oldu. sanatını halk şiirinin deyişleri ve divan şiirinin biçimlerinden yararlanarak geliştirdi. büyük kent yaşamını bütün karmaşıklığı, parçalılığı ve sarsıntılarıyla içeren bir şiir oluşturdu. lirik şiirin geleneksel sınırlarını zorladı. şiirle düzyazı arasındaki ayrımı ortadan kaldırdı. son dönem şiirlerinde başlangıçtaki zengin doku giderek yalınşlaştı, daha karamsar olmaya başladığı görüldü. türk şiiri üzerine yazıları ve edebiyat eleştirileriyle de ilgi topladı. şiirleri ingilizce, fransızca ve sırpça’ya çevrildi.
eserleri

şiir:
arz-ı hal (1949)
türkiyem (1952-1963)
dünyanın en güzel arabistanı (1959)
tütünler islak (1962)
her pazartesi (1968)
divan (1970)
toplandılar (1974)
toplu şiirler (1981, ilk dört kitaptaki şiirleri)
kayayı delen incir (1982)
dün yok mu (1984)
büyük saat (son yazdıklarıyla birlikte bütün şiirleri 1984)

inceleme:
bir şiirden (1984)

ödülleri

1963 yeditepe şiir armağanı tütünler islak ile
1975 türk dil kurumu çeviri ödülü lucretius’tan evrenin yapısı çevirisi ile (tomris uyar’la birlikte)
1981 behçet necatigil şiir ödülü kayayı delen incir ile
1984 sedat simavi vakfı edebiyat ödülü büyük saat ile

20 şubat 1937’te gaziantep’te doğdu. ortaöğrenimini istanbul’da tamamladı. 1958’de robert kolej’i bitirdi. bir süre istanbul üniversitesi gazetecilik enstitüsü’nde okudu. 1964-1968 arasında özel tiyatrolarda oyunculuk yaptı. tiyatroyu bıraktı, çeviri çalışmalarına ağırlık verdi. milliyet yayınları’nı, milliyet çocuk, milliyet sanat dergisi ve sanat olayı dergisini yönetti. ilk şiiri 1954’te "kaynak" dergisinde yayınlandı. pazar postası, yelken, yeditepe, "a" gibi dergilerde çıkan şiirleriyle tanındı. 1959’da basılan ilk şiir kitabı "soğuk otların altında" ile başlayarak ikinci yeni duyarlılığını yansıtan soyutlamalara yönelik, yoğun ve özgün bir imge anlayışı geliştirdi. yalın bir dil kullandığı şiirlerinde giderek toplumsal kaygılar ve düşünce öğeleri ağırlık kazandı. her dönemde kendine özgü olmayı başardı. türkü, koşma tadında, masalları, doğa görüntülerini, çocuksu duyarlılığını yansıtan özgür çağrışımların beslediği neşeli, humor yüklü şiirler yazdı.
eserleri

soğuk otların altında (1959)
gök onları yanıltmaz (1960)
ezra ile gary (1962)
virgülün başından geçenler (1965)
içime çektiğim hava değil gökyüzüdür (1966)
sıragöller (1974)
seçme şiirler (1981)
yanardağın üstündeki kuş (1986, toplu şiirler)

antoloji:
çağdaş latin amerika şiiri antolojisi (1982)

ödülleri

1965 türk dil kurumu çeviri ödülü edith hamiltondan mitologya çevirisi ile
1967 yeditepe şiir armağanı içime çektiğim hava değil gökyüzüdür ile

1907’de gümüşhane’de doğdu, 1961’de ankara’da yaşamını yitirdi. 1930’da mülkiye mektebi’ni bitirdi. çeşitli illerde edebiyat öğretmenliği yaptı, idareci olarak çalıştı. 1948-1950 arasında müfettişlik yaptı. 1950-1954 arasında türkiye büyük millet meclisi’nde gümüşhane milletvekili olarak bulundu. yedi meşale topluluğu üyeleri arasına girdi. önce epik şiirler yazdı. daha sonra hece ölçüsüyle, âşık tarzı şiire yöneldi. kahramanlık, fedakarlık, milli duygular, vatan ve millet sevgisi gibi temalar işledi. manzum oyunlar, çocuk hikayeleri, antolojileri ve edebiyat araştırmaları da var.
eserleri

şiir:
dağların derdi (yedi meşaleciler’le birlikte, 1928)
on inkılap (1935)
tunç sesleri (1935)
geçmiş geceler (1936)
bizim türküler (1937)
ergenekon (1941)
hayat şarkıları (1965)

oyun:
yaman (1933)
sanatkar (1965)

deneme-inceleme-antoloji:
en güzel türk manileri (1933)
lafonten hikayaleri (1934)
şâheserler antolojisi (1 cilt, 1934-1939)
divan şiiri antolojisi (1947)
osmanlı padişahları (1949)
türk edebiyatı şâheserleri (1955)
tekke şiiri antolojisi (1955)
metinlerle edebiyat (1955)
namık kemal (1955)
şiir defteri (1958)
hikaye defteri (1958)
namık kemal’in şiirleri (1959)
ziya paşa’nın şiirleri (1959)
saz şiiri antolojisi (1963)
türk nesri antolojisi (1963)
meşhur beyitler (1963)
türk edebiyat tarihi (1964)
türk edebiyatı antolojisi (1967)

1897’de istanbul’da doğdu. 8 nisan 1985’te istanbul’da yaşamını yitirdi. kadro dergisi kurucularından, ekonomist, yazar. 1916’da mekteb-i sultani’yi (galatasaray lisesi) bitirdi. eğitimini almanya’da sürdürdü. 1912’de berlin üniversitesi’nde doktorasını tamamladı. türkiye’ye dönüşünde aydınlık dergisi çevresinde oluşan sol harekete katıldı. 1927’de gizli türkiye komünist partisi yöneticilerinden olduğu suçlamasıyla tutuklandı. 4 ay hapis cezası aldı. daha sonra marksist düşünceden uzaklaştı. 1923-1933 arasında ticaret bakanlığı’na bağlı milli iktisat ve tasarruf cemiyeti merkez müdürlüğü, 1933-1937 arasında basın yayın genel müdürlüğü, 1938-1944 arasında ankara radyosu müdürlüğü görevlerinde bulundu. uzun yıllar yapı ve kredi bankası’nda kültür ve sanat danışmanlığı yaptı. 1930’larda ekonomi yazılarıyla dikkat çekti. "kadro" dergisinin kurucularından ve bu dergi çevresindeki siyasal düşünce akımının öncülerinden oldu. 1943-1946 arasında "hep bu topraktan" adlı dergiyi yönetti. yapı ve kredi bankası adına aralarında aile, doğan kardeş, resimli hayat ve sanat dünyamız’ın da bulunduğu çeşitli dergileri yayınladı, yönetti.

eserleri

roman:
resim öğretmeni (1943)

ani:
yıllar böyle geçti (1976)

deneme ve inceleme:
kemalizmin dramı (1980)
atatürk olmasaydı (1981)

oyun:
işsizler (1924)
fevkâlasriler (1928)
hayvan fikri yedi (1928)
kör (1928)
imralı’nın insanları (1940)
sanatkar aşkı (1945)
hep ve hiç (1951)
siyah beyaz (1952)
aşağıdan yukarı (1952)
sahte kahramanlar (1975)

13 mayıs 1919’da samsun’da doğdu. asıl adı abdülkadir pir hasan. istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi türk dili ve edebiyat bölümü’nden mezun oldu. maltepe ve kuleli askeri liseleri’nde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1950’ye kadar yazıları ve eserlerinde "hasan denizli" takma ismini kullandı. 1951’de siyasal nedenlerle tutuklandı. 9 yıl hapis cezasına çaptırıldı. 7 yıl sonra koşullu olarak serbest bırakıldı. vedat türkali adını aldı. rıfat ilgaz’la birlikte gar yayınları’nı kurdu. 1960’ta "dolandırıcılar şahı" ile ilk senaryo denemesini yaptı. otobüs yolcuları, üç tekerlekli bisiklet, karanlıkta uyuyanlar gibi önemli filmlerin senaryolarını yazdı. 1965’te senaryosunu yazdığı sokakta kan vardı ile yönetmenliği de denedi.
eserleri

roman:
bir gün tek başına (1975-1980)
mavi karanlık (1983-1985)
yeşilçam dedikleri türkiye (1986)
güven (2 cilt )
tek kişilik ölüm

senaryo:
dolandırıcılar şahı (1960)
üç tekerlekli bisiklet (1965-1984)
otobüs yolcuları (1965-1984)
şehirdeki yabancı (1965)
karanlıkta uyananlar (1965)
bedrana (1974)
güneşli bataklık (1977)
kara çarşaflı gelin (1977)
kızgın delikanlı ve erkek ali

şiir:
eski şiirler yeni türküler (1979)

oyun:
141. basamak (1971)
bu ölü kalkacak (1976)
dallar yeşil olmalı (1985)

ani:
savunmalar (1989)

ödülleri

1965 altın portakal film şenliği en iyi senaryo ödülü karanlıkta uyananlar ile
1971 trt sanat ödülleri yarışması başarı ödülü, dallar yeşil olmalı ile
1974 milliyet yayınları roman yarışması birinciliği, bir gün tek başına ile
1974 çekoslovakya karlovy vary şenliği ödülü, bedrana ile
1976 orhan kemal roman armağanı, bir gün tek başına ile
1977 altın portakal film şenliği en iyi senaryo ödülü, kara çarşaflı gelin ile

eserleri

şiir:
kendi gök kubbemiz (1961)
eski şiirin rüzgârıyla (1962)
rubailer ve hayyam rubailerini türkçe söyleyiş (1963)
bitmemiş şiirler (1976)

düzyazi:
aziz istanbul (1964)
eğil dağlar (1966)
siyasi hikayeler (1968)
siyasi ve edebi portreler (1968)
edebiyata dair (1971)
çocukluğum gençliğim siyasi ve edebi hatıralarım (1973)
tarih musahabeleri (1975)
mektuplar-makaleler (1977)

eserleri

roman:
kiralık konak (1922)
nur baba (1922)
hüküm gecesi (1927)
sodom ve gomore (1928)
yaban (1932)
ankara (1934)
bir sürgün (1937)
panaroma (2 cilt, 1953)
hep o şarkı (1956)

öykü:
bir serencam (1914)
rahmet (1923)
milli savaş hikâyeleri (1947)

şiir:
erenlerin bağından (1922)
okun ucundan (1940)

oyun:
nirvana (1909)

ani:
zoraki diplomat (1955)
anamın kitabı (1957)
vatan yolunda (1958)
politikada 45 yıl (1968)
gençlik ve edebiyat hatıraları (1969)

monografi:
ahmet haşim (1934)
atatürk (1946)

makale:
izmir’den bursa’ya (1922, halide edip, falih rıfkı atay ve mehmet asım us ile birlikte)
kadınlık ve kadınlarımız (1923)
seçme yazılar (1928)
ergenekon (iki cilt, 1929)
alp dağları’ndan ve miss chalfrin’in albümünden (1942)

1922’de osmaniye’nin hemite köyünde doğdu. asıl ismi "kemal sadık göğceli". 5 yaşında kan davası yüzünden babasını yitirdi. bir kaza sonucu sağ gözünü kaybetti. ilköğrenimini adana kadirli’de yaptı. yazmaya ortaokul sıralarında şiirle başladı. şiirleri adana halkevi’nin yayını olan "görüşler dergisi"nde yayınlandı. ortaokul son sınıfta okulu bırakmak zorunda kaldı. irgatlık, amelebaşılık, pirinç tarlalarında su bekçiliği, arzuhalcilik, öğretmenlik, kütüphane memurluğu yaptı. şiirleri, ülke, kovan, millet, beşpınar gibi dergilerde yayınlandı. 1950’de komünizm propagandası suçlamasıyla tutuklandı. 1951’de cezaevinden çıktıktan sonra istanbul’a yerleşti. cumhuriyet gazetesi’nde fıkra-röportaj yazarlığı yapmaya başladı. 1962’de türkiye işçi partisi yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 1963’ten sonra gazeteciliği bırakıp kendini tümüyle kitaplarına verdi. 1973’te türkiye yazarlar sendikası’nın kuruluşuna katıldı, 1973-1974’te genel başkanlığını yaptı. 1952’de ilk kitabı "sarı sıcak" yayınlandı. bu bir öykü kitabıydı. ilk romanı "ince memed" 1955’te yayınlandı. 1955-1984 arasında öykü, roman, röportaj ve makalelerden oluşan 33 kitabı çıktı. bunlardan sırasıyla, ortadirek, yer demir gök bakır ve ölmez otu "dağın öte yüzü" üçlemesidir. demirciler çarşısı cinayeti, yusufçuk yusuf ve hüyükteki nar ağacı ise "akçasaz’ın ağaları" ismiyle bir dizidir. yumurcuk kuşu ve kale kapısı da "kimsecik" isimli bir dizidir. bu iki kitapta bir bakıma kendi yaşam öyküsünü anlatır. yapıtlarında torosları, çukurova’yı, çukurova insanının acı yaşamını, ezilişini, sömürülüşünü, kan davasını, ağalık ile toprak sorununu çarpıcı bir biçimde ortaya koyar.

eserleri

roman:
teneke (1955-1987)
beyaz mendil (1955)
ince memed i (1955-1989)
namus düşmanı (1957)
ala geyik (1959)
ölüm tarlası (1966)
ince memed ii (1969-1988)
yılanı öldürseler (1981)
ince memed iii (1984-1988)
ince memed iv (1987/1989)
ortadirek (1960-1989)
demirciler çarşısı cinayeti (1974-1990)
yumurcuk kuşu (kimsecik i, 1980-1988)
kale kapısı (kimsecik ii, 1985-1987)
yer demir gök bakır (1963-1990)
üç anadolu efsanesi (1967-1987)
ölmez otu (1968-1988)
ağrı dağı efsanesi (1970-1990)
çakırcalı efe (1972-1986)
yusufçuk yusuf (1975-1990)
al gözüm seyreyle salih (1976-1990)
kuşlar da gitti (1978-1990)
deniz küstü (1978-1990)
hüyükteki nar ağacı (1982-1990)

öykü:
sarı sıcak (1952-1987)

röportaj:
yanan ormanlarda elli gün (1955)
çukurova yana yana (1955)
peri bacaları (1957-1985)
bir bulut kaynıyor (1974-1989)
allahın askerleri (1978-1987)

fikra-deneme:
taş çatlasa (1961)
baldaki tuz (1974)
ağacın çürüğü (1980)

derleme:
ağıtlar (1943)

çocuk kitabi:
filler sultanı ile kırmızı sakallı topal karınca (1977-1983)

ödülleri

1955 gazeteciler cemiyeti özel başarı armağanı "dünyanın en büyük çiftliğinde yedi gün" başlıklı röportajıyla
1955 varlık roman armağanı, ince memed ile
1974 madaralı roman ödülü, demirciler çarşısı cinayeti ile
1977 fransa edebiyat eleştirmenleri sendikası yılın en iyi yabancı romanı: yer demir gök bakır
1979 fransa büyük edebiyat jürisi yaz dönemi en iyi kitaplar: binboğalar efsanesi
1982 fransa’dan uluslararası del duca ödülü
1984 fransa légion d’honneur nişanı

25 aralık 1908’de üsküp’te doğdu, 15 mart 1981’de istanbul’da öldü. 1929’da galatasaray lisesi’ni bitirdi. bir dönem bankacılık yaptı. ulus gazetesinde, türk dil kurumu’nda, milli eğitim bakanlığı tercüme bürosu’nda çalıştı. ilk sayısını 15 temuz 1933’te çıkardığı varlık dergisi’ni yayınlamaya başladı. 1946 yılında bakanlıktaki görevinden istifa edip varlık yayınevi’ni kurdu. ölümüne değin de varlık yayınevi’ni yönetti. sanat yaşamının ilk döneminde şiirle uğraştı. yedi meşale topluluğu’nun kurucuları arasında yer aldı. sonraları öykü, roman, oyun ve deneme türünde de ürünler verdi. çok sayıda çevirisi var. ancak asıl önemli yönü, 48 yıl hiç aksatmadan yayınladığı varlık dergisi’dir. hâlâ yayınlanan varlık dergisi, türk edebiyatına büyük katkı sağladı, birçok yeni yazar kazandırdı.
eserleri

şiir:
kahramanlar (1929)
onar mısra (1932)
kahramanlar (1970, toplu şiirleri)

roman:
bir kadın söylüyor (1931)
adem ile havva (1932)

öykü:
bu da bir hikayedir (1935)
sevi çıkmazı (1935)

oyun:
mete (1933)
inkılap çocukları (1933)
beş devir (1933)
köyün namusu (1933)

inceleme-deneme:
balkanlar ve türklük (1936)
edebiyatımızın bugünkü meseleleri (1937)
nereye gidiyoruz (1948)
yıllar boyunca (1959)
atatürkçülük nedir (1963)
atatürk yolu (1966)
edebiyat dünyamız (1971)
değişen dünyamız (1973)
çağımıza ters düşenler (1975)

ödülleri:

1979 kültür bakanlığı büyük ödülü, türk edebiyatına büyük katkıları nedeniyle

1937’de adana’da doğdu, 1984’te paris’te yaşamını yitirdi. asıl ismi yılmaz pütün. ilk ve orta öğretimini adana’da tamamladı. pamuk işçiliğinden muhasebeciliğe kadar çeşitli işler yaptı. film şirketlerinde memur olarak çalıştı. edebiyatla ilgilendi. şiir ve öyküler yazdı. ankara hukuk ve istanbul üniversitesi iktisat fakültesi’nde bir süre öğrenim gördü. ankara’da atıf yılmaz’la tanıştı. senaryolarına yardımcı oldu, ona asistanlık ve oyunculuk yaptı. 1956’da komünizm propagandası yaptığı suçlamasıyla yargılandı. 1961’de 1.5 yıl hapse mahkum oldu. 1963’te çıktı. 1966’da at avrat silah filmiyle yönetmenliğe başladı. bana kurşun işlemez (1967), benim adım kerim (1967), pire nuri’nin ardından (1968) filmlerini çekti. ilk önemli yapıtı olan seyyit han’ı 1968’de tamamladı. 1969’da aç kurtlar filmini doğu’da çekti. türkiye’de "çirkin kral" olarak tanındı ve sevildi. 1970’te çektiği umut filmi türk sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak gösterilir. umut’u, acı (1971) ve ağıt (1971) filmleri izledi. 1971’de umutsuzlar ve baba filmlerini tamamladı. 1972’de siyasal olaylara karıştığı gerekçesiyle tutuklandı. 1974’te serbest kaldı. arkadaş filmini çekti. yarım kalan zavallılar adlı filmini atıf yılmaz, yine yarım kalan endişe filmini yardımcısı şerif gören tamamladı. 1974’te cinayetten tekrar tutuklandı. 18 yıla mahkum oldu. cezaevindeyken şiirler, romanlar, senaryolar yazdı. 1981’de cezaevinden kaçıp yurtdışına çıktı. 1983’te yurttaşlıktan çıkarıldı.

eserleri

yayinlanmiş senaryolari:
umut (1975)
umutsuzlar (1975)
arkadaş (1975)
seyyit han (1976)
ağıt (1976)
endişe (1976)
aç kurtlar (1977)
acı (1977)

diğer kitaplari:
hücrem (1975)
salpa (1975)
sanık (1975)
selimiye mektupları (1976)
seçimlerde chp neden desteklenmelidir (1977)
soba pencere camı ve iki ekmek istiyoruz (1977)
faşizm üzerine (1979)
paris komünü üzerine (1979)
oğluma hikayeler (1979)

ödülleri

1972 orhan kemal roman armağanı boynu bükük öldüler romanıyla
1970 altın koza ödülü umut filmiyle
baba filmiyle altın koza ödülü (geri alındı)
1982 cannes film şenliği’nde altın palmiye ödülü yol filmiyle. (missing filmiyle paylaştı)

27 haziran 1921’de manisa’da doğdu. 9 ekim 1989’da istanbul’da yaşamını yitirdi. asıl adı yusuf ziya atılgan. yazılarında "nevzat çorum" ve "ziya atılgan" imzalarını da kullandı. manisa ortaokulu’nu, parasız yatılı olarak balıkesir lisesi’ni ve ikinci sınıftan sonra askeri öğrenci olarak devam ettiği istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi türk dili ve edebiyatı bölümü’nü bitirdi. o dönemde akşehir’de bulunan maltepe askeri lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı. üniversite öğrenciliği sırasında komünist partisi’ne katılarak faaliyette bulunduğu iddiasıyla sıkıyönetim mahkemesince tutuklanarak ceza kanunu’nun 141. maddesi uyarınca hapse mahkum edildi. 6 ay sansaryan hanı’nda, 4 ay da tophane cezaevi’nde olmak üzere 10 ay hapis yattı. tahliye olduktan sonra doğduğu yer olan manisa’nın hacırahmanlı köyüne yerleşti. burada evlenerek uzun süre çiftçilik yaptı. 1976’da tiyatro oyuncusu serpil gence ile ikinci evliliğini yapıp istanbul’a yerleşti. 1980’den sonra, milliyet yayınları’nda danışmanlık ve çevirmenlik, kısa bir süre de can yayınları’nda redaktörlük yaptı. üzerinde çalıştığı "canistan" adlı romanını tamamlayamadan kalp krizi sonucu moda’daki evinde öldü. istanbul üsküdar’daki bülbülderesi mezarlığı’nda toprağa verildi. 1990’da hacırahmanlı belediyesi "yusuf atılgan halk kitaplığı" kurdu. hakkında yazılan yazı ve röportajlar ve kendisine adanan yazılar ölümünün ardından bazı "perşembeci dostları" tarafından "yusuf atılgan’a armağan" adlı kitapta derlendi.
eserleri

roman:
aylak adam (1959)
anayurt oteli (1973)
canistan (2000)

öykü:
bodur minareden (1960)
eylemci (1993
bütün öyküleri (bodur minareden öte ve ekmek elden süt memeden - 2000)

çocuk kitabi:
ekmek elden süt memeden (1981)

çeviri:
toplumda sanat (k. baynes, 1980)

ödülleri

1955 tercüman gazetesi hikâye yarışması "evdeki" öyküsüyle (nevzat çorum adıyla, birincilik)
1955 tercüman gazetesi hikâye yarışması "kümesin ötesi" öyküsüyle (ziya atılgan adıyla, dokuzunculuk)
1957-58 yunus nadi roman armağanı aylak adam ile (ikincilik)

1895’te istanbul’da doğdu. 11 mart 1967’de istanbul’da yaşamını yitirdi. "hecenin beş şairi" grubunun üyesi ve öncülerinden. istanbul vefa idadisi’ni bitirdi. 1915’te darülfünun-ı osmani’nin (istanbul üniversitesi) açtığı yeterlilik sınavını kazanarak edebiyat öğretmeni oldu. çeşitli okullarda dersler verdi. orhan seyfi orhon’la birlikte çıkardığı "akbaba" mizah dergisini ölümüne değin yayınladı. 1946-1954 arasında ordu milletvekili olarak türkiye büyük millet meclisi’nde bulundu. şiire aruzla başladı. ziya gökalp’in etkisiyle hece ölçüsünü benimsedi, bu türün başarılı örneklerini verdi. "hecenin beş şairi"nden biri olarak ünlendi. şiirleri türk yurdu, servet-i fünun ve büyük mecmua’da yayınlandı. akbaba dergisinde akıcı bir dille, rahat okunur bir tarzda yazdığı fıkralarında siyasal mizahın özgün örneklerini verdi. şiir ve gülmece yazılarının yanısıra roman, öykü ve oyunlar da yazdı.
eserleri

roman:
kürkçü dükkanı (1931)
şeker osman (1932)
göç (1943)
üç katlı ev (1953)

şiir:
akından akına (1916)
aşıklar yolu (1919)
cen ufukları (1920)
yanardağ (1928)
bir selvi gölgesi (1938)
kuş cıvıltıları (çocuk şiirleri, 1938)
bir rüzgar esti (1952)

oyun:
kördüğüm (1920)
latife (1919)
nikahta keramet (1923)

mizah:
şen kitap (1919)
beşik (1943)
ocak (1943)
sarı çizmeli mehmed ağa (1956)
gün doğmadan (1960)

gezi-ani-biyografi:
ismet inönü (1946)
göz ucuyla avrupa (1958)
portreler (1960)
bizim yokuş 1966)

1890’da selanik’te doğdu. 11 mart 1980’de paris’te yaşamını yitirdi. asıl ismi mehmet zekeriya sertel. ilk öğrenimini selanik’te, orta öğrenimini selanik ve edirne’de tamamladı. selanik’te hukuk mektebi’ne devam etti. gazeteciliğe selanik’te yayınlanan ittihat ve terakki’nin yayın organı ’rumeli’de başladı. selanik’in işgalinden sonra istanbul’a geldi. "tasvir-i efkar’ gazetesinde çalışmaya başladı. istanbul hukuk mektebi’ni bitirdi. paris’te sarbonne üniversitesi’nde sosyoloji öğrenimi gördü. 1’nci dünya savaşı başlayınca istanbul’a döndü. 1914’de kendi gazetesi turan’ı yayınlamaya başladı. 1919’da eşi sabiha sertel’le birlikte abd’ye gitti. columbia üniversitesi gazetecilik fakültesi’ni bitirdi. 1924’te ’resimli ay’ dergisini yayınlamaya başladı. dergideki yazılar nedeniyle istiklal mahkemesi’nde yargılandı, 3 yıl hapse mahkum oldu. 1932’de faik sabri duran’la birlikte ’hayat ansiklopedisi’ni çıkardı. 1936’da tan gazetesini ahmet emin yalman’la birlikte satın aldı. tan, 2. dünya savaşı sırasında etkili bir gazete oldu. tek parti yönetiminin siyasi baskılarının artması üzerine eşi sabiha sertel’le birlikte paris’e gitti. daha sonra bakü’ye geçtiler. sabiha sertel, eylül 1968’de bakü’de yaşamını yitirdi. zekeriya sertel yeniden paris’e yerleşti. 1977’de danıştay kararıyla istanbul’a dönebildi. ölümüne kadar cumhuriyet ve vatan gazetelerinde yazdı.
eserleri

hatırladıklarım (1968)
mavi gözlü dev (1969)
nazım hikmet’in son yılları (1979)

1959’da israil’de kinneret kibutzunda dünyaya geldi. kitab-ı mukkades incelemeleri üzerine yüksek öğrenim gördü. halen kudüs’te yaşıyor ve keshet yayınevi’nde editörlük yapıyor. ilk romanı "dancing standing still" 1993’te yayınlandı. ikinci romanı aşk hayatım. son romanı "husband and wife" 2000’de yayınlandı. bu romanıyla israil yayıncılar birliği’nin "golden book ödülü" ile "başbakanlık ödülü"nü aldı. kitapları ingiltere, abd, yunanistan, fransa, almanya, hollanda, italya, ispanya, norveç, portekiz, çin, polonya ve kore’de yayınlandı.

23 mart 1876’da diyarbakır’da doğdu. 25 ekim 1924’te istanbul’da yaşamını yitirdi. asıl ismi mehmet ziya. babası yerel bir gazetede çalışan memurdu. eğitimine diyarbakır’da başladı. amcasından geleneksel islam ilimlerini öğrendi. 18 yaşında intihara teşebbüs etti. bir yıl sonra 1895’te istanbul’a gitti. baytar mektebine kaydını yaptırdı. buradaki öğretimi sırasında ibrahim temo ve ishak sukûti ile ilişki kurdu. jön türkler’den etkilendi. ittihat ve terakki cemiyeti’ne katıldı. muhalif eylemleri nedeniyle 1898’de tutuklandı. bir yıl cezaevinde kaldı. serbest bırakıldıktan sonra 1900’de diyarbakır’a sürgüne gönderildi. 1908’e kadar diyarbakır’da küçük memuriyetler yaptı. 2’nci meşrutiyetten sonra ittihat ve terakki’nin diyarbakır şubesini kudu ve temsilcisi oldu. "peyman" gazetesini çıkardı. 1909’da selanik’te toplanan ittihat terakki kongresi’ne diyarbakır delegesi olarak katıldı. bir yıl sonra, örgütün selanik’teki merkez yönetim kuruluna üye seçildi. 1910’da kurulmasında öncülük yaptığı ittihat terakki idadisi’nde sosyoloji dersleri verdi. bir yandan da "genç kalemler" dergisini çıkardı. 1912’de ergani maden’den meclis-i mebusan’a seçildi, istanbul’a taşındı. türk ocağı’nın kurucuları arasında yer aldı. derneğin yayın organı "türk yurdu" başta olmak üzere halka doğru, islam mecmuası, milli tetebbular mecmuası, iktisadiyat mecmuası, içtimaiyat mecmuası, yeni mecmua’da yazılar yazdı. bir yandan da darülfünun-u osmani’de (istanbul üniversitesi) sosyoloji dersleri verdi.

1’inci dünya savaşında osmanlı’nın yenilmesinden sonra tüm görevlerinden alındı. 1919’da ingilizler tarafından malta adası’na sürgüne gönderildi. 2 yıllık sürgün döneminden sonra diyarbakır’a gitti, küçük mecmua’yı çıkardı. 1923’te maarif vekaleti telif ve tercüme heyeti başkanlığı’na atandı, ankara’ya gitti. aynı yıl ikinci dönem türkiye büyük millet meclisi’ne diyarbakır mebusu olarak girdi. 1924’te kısa süren bir hastalığın ardından istanbul’da yaşamını yitirdi. osmanlı devleti’nin parçalanma sürecinde yeni bir ulusal kimlik arayışına girdi. düşüncesinin temelinde, türk toplumunun kendine özgü ahlaki ve kültürel değerleriyle, batı’dan aldığı bazı değerleri kaynaştırarak bir senteze ulaşma çabası yatıyordu. "türkleşmek, islamlaşmak, muasırlaşmak" diye özetlediği bu yaklaşımın kültürel öğesi türkçülük, ahlaki öğesi de islamcılıktı. uluslararası kültürün yapıcı öğesinin ulusal kültürler olduğunu savundu. saray edebiyatının karşısına halk edebiyatını koydu. batı’nın teknolojik ve bilimsel gelişmesini sağlayan pozitif bilim anlayışını benimsedi. dini, toplumsal birliğin sağlanmasında yardımcı bir öğe olarak değerlendirdi. toplumsal modeli, emile durkheim’in teorik temellerini kurduğu "dayanışmacılık" temelinde şekillendi. bireyi temel alan liberalizm ile çatışmacı toplumu temel alan marksizm’e karşı mesleki örgütleri temel toplum birimi olarak kabul eden solidarizmde karar kıldı. toplumsal ve siyasi görüşlerini anlattığı sayısız makale yazdı. "türkçülük" düşüncesini sistemleştirdi. milli edebiyatın kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynadı.

eserleri

kızıl elma (1914)
türkleşmek, islamlaşmak, muasırlaşmak (1918)
yeni hayat (1918)
altın işık (1923)
türk töresi (1923)
doğru yol (1923)
türkçülüğün esasları (1923)
türk medeniyet tarihi (1926, ölümünden sonra)

29 ocak 1957’de istanbul’da yaşamını yitirdi. mütareke yıllarında yatılı olarak başladığı galatasaray lisesi’nden 1931 yılında, istanbul üniversitesi hukuk fakültesi’nden 1936 yılında mezun oldu. hukuk fakültesi’nde iken cumhuriyet gazetesi muhasebe servisinde, mezuniyetinden sonra emlak kredi bankası’nda çalıştı. daha sonra milli eğitim basımevi tashih bürosu’nda görev yaptı. kalp hastalığı üzerine evine çekilerek varlık yayınevi’nin yayın işleriyle meşgul oldu. lise öğrenciliği yıllarında şiir yazmaya başladı. ilk şiiri 1927’de servet-i fünun dergisinde yayınlandı. bu dergide tanıştığı arkadaşlarıyla "yedi meşale" topluluğuna katıldı. bir süre milliyet gazetesinin edebiyat sayfasına ve içtihad dergisine yazılar yazdı. varlık, yücel ve ataç dergisinde de yazı ve şiirleri yayınlandı. çoğunu hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde batı nazım biçimlerini kullandı ama içerikte 19’uncu yüzyıl edebiyatı anlayışına bağlı kaldı. şiirlerinde çocukluk anıları, ev ve aile sevgisi, yoksullara karşı duyarlılık, küçük mutlulukların sevinci, tanrı’ya ve yazgıya boyun eğiş, ölüm ve ötesi gibi konuları işledi. hecenin yanısıra özellikle son dönemlerinde serbest biçimde ve duru bir dille yumuşak, hüzünlü ve açık şiirler yazdı. öykülerinde ise çoğunlukla anılarını anlattı.
eserleri

şiir:
sebil ve güvercinler (1943)
geçen zaman (1947, 1961)
nefes almak (1957, 1962)

hikaye:
mesut insanlar fotoğrafhanesi (1952)
değişen istanbul (1959)