sumpago

kişi veya topluluk düzeyinde ve gündelik yaşamdan bilgi anlayışına kadar pek çok alanda yönlendirici unsurun zaman ve mekanı aşan ilahi-kutsal ilkelere dayalı olması gerektiğini iddia eden felsefi ve mistik akım.

neoplatonizm in kurucusu antik filozof. plotinus hakkındaki bilgilerimizin çoğu kendisi de filozof olan porphyry’nin plotinus’un baş eseri enneadlar’a yazdığı önsüzden gelmektedir. plotinus’un mistik felsefesi yahudi, hristiyan, gnostik ve müslüman filozofları ve mistiklere yüzyıllar boyunca esin kaynağı olmaya devam etmiştir.

antik filozof plotinus’un sözlerinden derlenen her biri dokuz bölüm kapsayan altı kitaptan oluşan ve plotinus’un öğrencisi porfiri tarafından hazırlanan derleme. enneadlar dokuzlular anlamına gelmektedir.

1951’de yayımlanan kitap theodor adorno’nun başyapıtı olarak kabul edilir. adorno bu kitapta bir anlamda ilgilendiği tüm konuları -felsefi meseleler, gündelik yaşam, siyaset, edebiyat ve müzik, faşizm, ırkçılık, tahakküm, işçi hareketinin tarihi ve sorunları vb.- ele almış ve değerlendirmiştir. kitap bazıları uzun, bazıları kısa fragmanlar şeklinde yazılmıştır.

the secret of golden flover,budacı ve taocu mistik yöntemlere dair bir el kitabıdır. kitapta "işığı çevreye yayma" uygulaması hakkında bilgi verilir. ilk çevirisi 1929’da richard wilhelm tarafından almanca’ya yapılmış, c.g.jung da kitabı yorumlamıştır. 1931’de cary, f. baynes wilhelm’in çevirisini ingilizce’ye çevirmiştir. kitabın orijinal nüshasından ingilizce’ye çevirisi 1991 yılında thomas cleary tarafından yapılmıştır. cleary, wilhelm tarafından yapılan çeviri ve jung’un yorumlarını eleştirmiştir.

arthur schopenhauer; türkçe tercümesi selahattin hilav tarafından yapılan aşkın metafiziği isimli kitapçığındaki analiz-tez’in de; aşkın ne olduğunu, erkeklerin kadınlardan ne beklediğini ve kadınların erkeklerden ne istediğini analiz eder. aslen; schopenhauer bunu bir kitap amaçlı değil; kısa bir tez amaçlı yazmıştır. her ne kadar kitapçıkta yaklaşık 43 sayfa süren bir analiz olsa da; a4 sayfası büyüklüğündeki bir basımda 25 sayfalık klasik bir schopenhauer analiz-tez’idir.
analiz; kadınların erkeklerde kendilerinde bulunmayan özellikleri aradığını, çok büyük aşkların çok büyük hüsranlarla sonlanacağını, aşkın bir nevi gözünün kör olduğunu, bir aşkta beklenilenin entellektüel bir diyaloktan çok hayvansal içgüdülerin tatmini doğrultusunda olduğunu analiz eder.

bakış açısı olarak negatifdir; bununla birlikte, bir çok konuda felsefi yapıtlar sunan (hayat acıları, ölüm, sanat, ahlak vb.) ve kendisinden sonraki felsefi gelişmeyi (özellikle akıl ve irade konularında) etkileyen schopenhauer’in günümüzede de en tanınmış eseridir.

almanca: kritik der reinen vernunft, immanuel kant’ın 1781’de basılan ve en önemli eserleri arasında kabul edilen kitabıdır. temel olarak hume’un, olayların arasında bir neden-sonuç ilişkisi olduğu önermesinin kanıtlanamaz olduğu fikrinden yola çıkarak saf aklın mümkün olamayacağına dair ürettiği skeptik bakışına çözüm getirmeye çalışır.

veya ding an sich, yani "kendinde olan şey", kant felsefesinde fenomenin ötesindeki bilinemez ve tanımlanamaz "gerçeklik", "gerçek bilgi" manasındadır. her hangi bir varlığın algımızdan bağımsız, kendi içinde oluşur.

thebes’in mitolojik kralı, laius ve jocasta’nın oğlu. babasını öldürüp, annesiyle evlenmiştir.

yunan mitolojisinde, güneş tanrısı helious’un oğlu olan kolheti (kolhis) kralı aieti’nin (aietes) görkemli bir zenginliğe, bir koçun altın postuna ya da “altın post”a sahip olduğu anlatılır. yunanistan’da iason’un başkanlığında kahramanlar bir araya gelirler ve “altın post”u ele geçirmek için kolheti’ye gitmeye karar verirler

yunan mitolojisinde altın postu arayan argonotların önderidir.

homeros’un iliyad ve odyssey’sinde gunes tanrisi helios hyperion olarak gecer. ancak homeros ve hesiodos bazi yapitlarinda gunes, ’hyperion’un oglu’ anlamia gelen hyperonides olarak gecer. bu betinlemeye gore ise hyperion’la gunes tanimlari ayrilmis olmustur. hyperion genellikle gozlem tanrisi olarak dusunulur. bunun yaninda gorme tanrisi theia’nin da kardesidir. daha yeni yunan edebiyatinda hyperion, helios’tan bir titan olarak ayrilmistir. bu tanima gore hypperion, gaia’yla uranus’un cocugu ve theia’dan helios, selene ve eos’un babasi olarak gecer.

yunan mitolojisine göre efsanevi altın çağ’da dünyayı yönetmiş olan güçlü tanrı ırkıdır.

genellikle baz alınan hesiod’un theogonisine göre en başta oniki titan vardı. bu titanlar değişik kavramlarla özdeştirilmiştir. örnek olarak, okyanus, hafıza, görüntü ve doğal kanun verilebilir. baştaki oniki titan daha sonra başka titanları doğurdular. bunlardan bazıları prometheus ve atlas’tı. titanlar, babası uranus’u tahttan atan kronus tarafından yönetilmiştir. titanlar ise olimposlu tanrılar tarafından tahttan indirilmiştir.

jüpiter’in doğal uydularından biridir. 1610 yılında galileo galilei tarafından bulunan dört büyük uydudan (galilei uyduları) yörüngesi en içte bulunanıdır, bu nedenle gezegenin ’i’ numaralı uydusu olarak adlandırılmıştır.

yunan mitolojisinde nehir tanrısı inahos’un kızıdır.

io’dan hoşlanan zeus, onu eşi hera’dan gizlemek amacıyla bulutlar arkasına saklar. ancak hera yine de şüphelenip olay yerine gelir. bunun üzerine zeus kendisini beyaz bir buluta, io’yu ise bir ineğe çevirir. aldanmayan hera, ineği hediye olarak eşinden talep eder. eşinden uzak tutmak adına onu argos panoptis adlı canavarın korumasında bırakır. ancak zeus hermes’i yollayıp argos’u öldürtür. bunu başarmak için, hermes, argos’un uykuya dalıp 100 gözünden her birinin kapanmasını sağlar.

bunun üzerine hera, ineğe dönüşmüş io’yu sürekli rahatsız etmesi bir sinek yollar. kaçıp istanbul boğazını (veya o zamanki adı ile "bosporus" yani öküz geçidi), geçen io, prometheus ile karşılaşır. kafkasyada zincirlenmiş olan prometheus, io’ya gelecekte insan haline kavuşacağını ve onun soyundan herakles’in geleceğini haber verir. io oradan mısır’a geçer ve zeus tarafından tekrar insana çevirildikten sonra mısır kralı telegonus ile evlenir.

jeosenklinal lerde biriken kalın tortul tabakalarının yan basınçlarla kıvrılması şeklinde gerçekleşen tektonik olaya denir.

litosferin altından 700 km derinliğe kadar uzanan kuşağa üst manto veya astenosfer denilir.

litosfer ile çekirdek arasında yer alan sıcak ve plastik bir kattır. kalınlığı 2860 kilometreye yakındır. ultrabazik veya ultramafik kayaçlardan oluşur. ağırdır; yoğunluğu 3,5 - 6 gr/cm3 arasında bulunur.

biyolojide kullanılan bilimsel sınıflandırmada, birer ana (birincil) sınıflandırma basamağı olan sınıf ve familya arasında yer alan bir başka ana basamağı ya da o basamakta yer alan bir canlı grubunu (takson) tanımlar.

primatlar (primates) takımının insansı maymunlar (hominoidea) üst familyasına dahil bir familyadır ve büyük insansı maymunları içerir.