firambogaz

olimpiyatlara katılan sporcu ve antrenörlerin kaldığı otel ve antrenman salonlarının bulunduğu muhtarı olmayan tek köy.

23 haziran 1894 günü pierre de coubertin’in önderliğinde kurulmuştur.komitenin merkezi isviçre’nin lozan kentindedir.

1896 yılında başlayan modern yaz olimpiyat oyunlarının yanısıra ilki 1924 yılında fransa’da gerçekleştirilen kış olimpiyatları’nı da organize etmektedir.

yıl şehir/bölge ülke tarih

1924 chamonix fransa 25 ocak - 5 şubat
1928 st. moritz isviçre 11 şubat - 19 şubat
1932 lake placid abd 4 şubat - 15 şubat
1936 garmisch-partenkirchen almanya 6 şubat -16 şubat
1948 st. moritz isviçre 30 ocak - 8 şubat
1952 oslo norveç 14 şubat - 25 şubat
1956 cortina d’ampezzo italya 26 ocak - 5 şubat
1960 squaw valley abd 18 şubat-28 şubat
1964 innsbruck avusturya 29 ocak-9 şubat
1968 grenoble fransa 6 şubat-18 şubat
1972 sapporo japonya 3 şubat-13 şubat
1976 innsbruck avusturya 4 şubat-15 şubat
1980 lake placid abd 13 şubat-24 şubat
1984 saraybosna yugoslavya 8 şubat-19 şubat
1988 calgary kanada 13 şubat-28 şubat
1992 albertville fransa 8 şubat-23 şubat
1994 lillehammer norveç 12 şubat-27 şubat
1998 nagano japonya 7 şubat-22 şubat
2002 salt lake city abd 8 şubat-24 şubat

uluslararası olimpiyat komitesi (ioc) tarafından organize edilen ve 4 yılda bir önceden seçilen bir şehirde yapılan spor oyunları organizasyonudur. yaz oyunlarının aksine kayak ve buz hokeyi gibi kar ve buz üzerinde yapılmaya müsait sporları içerir.

oyunlar 2002 yılında salt lake city’de (abd) yapılmıştır. 2006 torino (italya) oyunları ise 10 şubat 2006 tarihinde yapılan açılış töreni ile yapılmaktadır.

oyunları 2010 yılında yapma hakkı ioc tarafından kanada’nın vancouver şehrine verilmiştir.

(bkz: kis olimpiyatlari)

aşağıdaki spor dallarında artık madalya verilmemektedir:

halat çekme
halat çekme, 1900, 1904, 1906 (ara oyunlar), 1908, 1912 ve 1920 olimpiyatlarında, bir atletizm branşı olarak yer aldı.

golf
1900’de ve 1904’te olimpiyatlarda yer aldı. 1900’de, hem kadınlar hem de erkekler için iki ayrı kategoride düzenlendi. son yıllarda, golfün yeniden olimpiyat sporlarından biri olması için uğraşlar sürüyor.

rugby
topun ayakla vurulmaktan çok elde taşındığı rugby, 1900, 1908, 1920 ve 1924 olimpiyatlarında yer aldı.

polo
1900, 1908, 1920, 1924 ve 1936’da olimpiyat oynandı.

lacrosse
raket benzeri sopalarla oynanan bir hokey türü olan lacrosse, 1904 ve 1908 olimpiyatlarında resmi spordu. 1928, 1936 ve 1948 olimpiyatlarında ise gösteri sporu olarak yer aldı.

diğer eski olimpiyat sporları
kriket
kroket (fransa kökenli kriket benzeri başka bir spor)
jeu de paume (fransa kökenli raket yerine elle oynanan bir tür tenis)
pelote basque (raket yerine ellerin kullanıldığı, açık havada oynanan bir tür squash)
power boating
rackets (squash’in atası sayılan bir kapalı alan oyunu)
rink hokey (tekerlekli patenlerle oynanan kapalı salon hokeyi.)
roque (bir tür kroket)
su kayağı

ülkelerin çeşitli protestlarını göstermek için olimpiyatlara katılmayı boykot etmesi oyunları özellikle soğuk savaş döneminde oldukça etkilemiştir. boykotların oyunların gücüne en büyük etkisi ise 1980 ve 1984’de peşpeşe yapılan moskova ve los angeles’deki oyunlarda görülmüştür. 1979 yılında sovyetler birliği’nin afganistan’ı işgal etmesini protesto eden ve abd’nin başını çektiği 64 ülke moskova’yı protesto etti. oyunlara sadece 80 takım katıldı.

dört sene sonra bu defa abd’de yapılan olimpiyatları doğu bloku ülkeleri boykot etti. sscb.’nin önderliğinde aralarında doğu almanya ve küba’nın bulunduğu 13 ülke olimpiyatalara katılmadı.

ancak olimpiyatlar tarihinde ilk boykot 1956 yılında hollanda, ispanya ve isviçre tarafından macaristan’daki ihtilali protesto için yapıldı. bunun yanında kamboçya, mısır, irak ve lübnan, süvevş bunalımı (savaşı) olarak da bilinen arap-israil savaşı’nın protesto için bu olimpiyatlara katılmadı.

1968 ve 1972’de pek çok afrikalı ülke yeni zelanda, zimbabwe (rodezya) ve güney afrika’nın olimpiyatlara katılması engellenmesi nedeniyle ioc’nin karar almasını istemiş ve boykotla tehdit emmişlerdir. son olarak 1976 montreal olimpiyatları’na yeni zelanda rugby takımının ırkçı yönetimi nedeniyle sportif ambargo uygulanan güney afrika cumhuriyeti’nde bir turnuvaya katıldıktan sonra olimpiyatlara kabul edilmesini protesto etmek için bu oyunlara katılmamıştır. 22 ülke oyunları boykoy etmiştir.

1988’de kuzey kore seul’deki (güney kore) oyunlara katılmadı. bu oyunlara küba, etiyopya ve nikaragua’da katılmadı

(bkz: olimpiyatlarda boykot)

1972 münih olimpiyatları’nda, oyunlar tarihinin ilk ve en önemli terör olayı gerçekleşmiştir. filistin’li teröristler israil adına yarışan 11 sporcuyu esir almıştır. başarısız kurtarma operasyonu 11 atletinde ölümüne sebep olmuştur. olayda bir alman polis ve 8 teröristin 5’i de ölmüştür.

yine 1972 olimpiyatları’nda kapanışın yapılacağı 11 eylül günü stutgart’tan bir uçak kaçırıldığı ve arap teröristlerin törene bomba atılacağı haber alındı. yetkiler kaçırılan uçağı iki adet savaş uçağının takip ettiğini ve münih’e yaklaşması halinde düşürüleceğin açıkladılar. ancak bir süre sonra radarın takip ettiğinin başka bir sivil uçak olduğu ortaya çıktı. kaçırılan uçak ise bir daha bulunamadı.

1996 atlanta olimpiyatları’nda olimpiyat parkı’nda bir bomba patladı. patlama sonucu bir seyirci öldü ve 100’den fazla kişi yaralandı. melih uzunyol adlı trt kameramanı ise olayı çekmek üzere koşarken kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. soruşturmaların sonucu bombayı eric robert rudolph adlı bir abd vatandaşını koyduğu ortaya çıktı

(bkz: olimpiyatlarda terör)

olimpiyatların ruhuna en çok zarar veren etkenlerin başında son yıllarda kullanımı gittikçe artan doping etkisi olan ilaç kullanımı gelmektedir. özellikle atina olimpiyatları’nda başta halter gibi güce dayalı sporlar olmak üzere pek çok doping vakası ile karşılaşıldı ve alınmış pek çok madalya geri iade edildi.

aslında ilk olimpiyatlarda doping etkili ilaç kullanımı yasak değildi. hatta 1904 yılında maratonu kazanan thomas hicks’e yarış içinde dahi antrenörü tarafından güçlendirici ilaçlar verildi.

ancak zaman içinde bunun spor ruhuna aykırı olması ve ileri safhalarda sağlık problemleri yaratması sebebiyle yasaklanması söz konusu oldu. ilk olarak 1956 melbourn’da konu gündeme geldi.

olimpiyat tarihinin dopinglerle ilgili en dramatik oalyı ise 1960’da gerçekleşti. danimarkalı bisikletçi knut enemark jensen yarış sırasında bisiklettten düşerek öldü. daha sonra ölümünün kullandığı dopingli ilaçlardan kaynaklandığı ortaya çıktı. bu olay üzerine 1963 yılında avrupa komisyonu’nda doping konusu ele alındı ve ilk kontroller yetersiz de olsa, 1964 tokyo olimpiyatları’nda yapılmaya başladı.

ancak pek çok spor federasyonun koyduğu dopingli sporcuya men cazasını uygulama kararını ioc ilk olarak 1967’de verdi. ve olimpiyatlar tarihinde ilk doping testi pozitif çıkan sporcu 1968 yılında isveçli atlet hans-gunnar liljenwall oldu. sporcu kazandığı bronz madalyayı alkol kullanımı nedeniyle kaybetmiş oldu.

olimpiyatların en bilinen doping olayı ise 100 metre yarışında seul olimpiyatları’nda ortaya çıktı. kanadalı sprinter ben johnson yarışı rekor kırarak kazanmış ve bu oyunların belki de en önemli madalyalarından birini kazanmıştı. ancak doping testleri sonucu pozitif çıkınca madalyayı iade etmek zorunda kaldı ve 2 yıl men cezası aldı.

son yıllarda oldukça artan dopingli ilaç kullanımı ile uluslarası anti doping kurumu (wada) kuruldu ve denetimler oldukça sıklaştırıldı. ben johnson olayında olduğu gibi madalyanın verilip sonra alınması ve doping kullanmayan sporcuların hakkı olan dereceyi o sahada alamaması oldukça tartışıldı. bu yüzden artık sporcular oyunlara katılmadan önce, hatta kendi ülkelerindeki baskınlar ile, testler yaparak dopingi önlemeye ve ilaç kullanan sporcuların oyunlara katılması engellenmeye çalışılıyor.

türkiye olimpiyatlara ilk kez 1907 yılında davet edildi ve 1908 olimpiyatları’na katıldı. modern olimpiyat oyunları’nın kurucusu baron pierre de coubertin’in istanbul’u ziyareti sırasında kendisine tercümanlık yapan galatasaray lisesi öğrencisi aleko mullos, türkiye adına yarışan ilk sporcu oldu ve katıldığı cimnastik dalında başarılı olamadı.

selim sırrı tarcan, 1912 olimpiyatları’na giderken, yanında, kendi paralarıyla stockholm’e gelen robert kolej öğrencisi 2 ermeni genci de götürdü. mıgıryan ve papazyan isimli bu gençler, katıldıkları atletizm yarışmalarında elenerek finallere kalamadı. 1920 yılındaki oyunlara türkiye davet edilmedi. 1924 paris ve 1928 amsterdam olimpiyatları’nda en büyük başarı tayyar yalaz’ın 4. olması oldu.

1932 yılında los angeles’de yapılan oyunlara türkiye çok uzak olması sebebiyle katılmadı.

türkiye ilk madalyasının 1936 berlin olimpiyatları’nda "mersinli" lakabıyla anılan ahmet kireççi’nin serbest güreşde 3. olarak bronz madalyası ile aldı. iki gün sonra bu kez 61 kiloda güreşen yaşar erkan türkiye’ye olimpiyatlar tarihindeki ilk altın madalyasını getirdi.

2. dünya savaşı’ndan sonra yapılan 1948 londra olimpiyatları’nda da türk sporcuları oldukça başarılı oldu. serbest ve grekoromen güreşte 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz, atletizmde de uzun atlamada ruhi sarıalp ile 1 bronz olmak üzere toplam 12 madalya alarak madalya tablosunda 7. sırada yer aldılar. ruhi sarıalp’in aldığı madalya 2004 atina olimpiyatları’nda eşref apak’ın çekiç atma’da bronz madalya almasına kadar atletizm’de türkiye’nin tek madalyası olarak kaldı.

lodra’da madalya kazanan sporculara türkiye’de verilen ödüller, türk spor kamuoyunda çok tartışıldı ve sonuçta bu sporcular ödüllerden dolayı profesyonel kabul edilerek 1952’de helsinki’de yarıştırılmadı. türkiye, 1952’de güreşte 2 altın ve 1 bronz madalya alabildi.

1956 melbourne olimpiyatları’nda ise güreşte yeni bir kuşak mindere çıktı ve 3 altın, 2 gümüş ve 2 bronz madalya getirdi. 1960 roma olimpiyatları türkiye’nin en başarılı olduğu olimpiyatlardan biri oldu. tamamı güreşte olmak üzere 7 altın ve 2 gümüş madalya elde edilen bu oyunlarda, türkiye madalya klasmanında 6. sırayı aldı.

bundan sonra güreşin sürüklediği türk sporu’nda büyük bir duraklama dönemi başladı. 1964 tokyo olimpiyatları’nda 2 altın, 3 gümüş ve 1 bronz madalya kazanan türkiye, 1968’de mexico city’de ise yalnızca serbest güreşte 2 altın madalya kazanabildi. bu oyunlarda, maratonda ismail akçay da bronz madalyayı kılpayı kaçırarak 4. oldu.

1972 ve 1988’de sadece güreşte 1’er gümüş alındı, 1984’de los angeles’da ise 1 bronz madalyaya dek düşüldü. bu oyunlarda türkiye 51 kiloda eyüp can ve 57 kiloda turgut aykaç’ın kazandığı iki bronz madalya ile boksta ilk kez madalya kazandı

türkiye’nin olimpiyatlardaki durumu naim süleymanoğlu’nun türk vatandaşlığına geçmesi ile tamamen değişti. tamamen güreşe dayalı olan madalya umutları çok daha güçlü bir şekilde haltere yöneldi. 1988 seul olimpiyatları’nda naim süleymanoğlu, 60 kiloda ardarda 6 dünya ve 9 olimpiyat rekoru kırarak ve kendi ağırlığının 3 katından fazlasını kaldırarak çok parlak bir başarı elde etti ve türkiye’ye güreş dışındaki ilk altın madalyayı kazandırdı.

naim süleymanoğlu, 1992 barselona ve 1996 atlanta’da başarısını yineledi. süleymanoğlu, 3 olimpiyatta üstüste altın madalya alan tarihteki ilk halterci oldu. daha sonra halil mutlu 1996, 2002 ve 2004’de 3 altın kazanarak naim süleymanoğlu’nun rekorunu egale etti. bu oyunlarda grekoromen güreşte 62 kiloda mehmet akif pirim, altın madalya kazanarak, güreşte 24, grekoromen stilde ise 28 yıl sonra altın madalya kazandı. judoda hülya şenyurt 48 kiloda üçüncü oldu ve türkiye’ye hem bayanlarda hem de bu dalda ilk madalyayı getirdi.

naim süleymanoğlu’nun 3 altının dışında, türkiye’ye 1956 ve 1960’da güreşçiler mustafa dağıstanlı ile mithat bayrak ve güreşçi hamza yerlikaya 2’şer altın madalya getiren isimler olurken, en fazla madalya kazanan sporculardan biri de 1956’da altın, 1960’da gümüş ve 1964’de bronz alan güreşçi mithat kaplan oldu.

2004 yılında atina’da nurcan taylan halterde altın madalya kazanarak türkiye’ye altın madalya kazandıran ilk bayan sporcu oldu. 2004 yılında bir diğer altın madalya kazanan sporcu ise 19 yaşında olimpiyat şampiyonu olan taner sağır oldu.


türkiye’nin aldığı madalyalar

altın madalyalar
1936 grekoromen güreş 61 kg. yaşar erkan
1948 serbest güreş 56 kg. nasuh akar
1948 grekoromen güreş 61 kg. mehmet oktay
1948 serbest güreş 63 kg. gazanfer bilge
1948 serbest güreş 66 kg. celal atik
1948 serbest güreş 73 kg. yaşar doğu
1948 grekoromen güreş ağır mersinli ahmet
1952 serbest güreş 52 kg. hasan gemici
1952 serbest güreş 63 kg. bayram şit
1956 serbest güreş 56 kg. mustafa dağıstanlı
1956 grekoromen güreş 73 kg. mithat bayrak
1956 serbest güreş ağır hamit kaplan
1960 serbest güreş 52 kg. ahmet bilek
1960 grekoromen güreş 61 kg. müzahir sile
1960 serbest güreş 63 kg. mustafa dağıstanlı
1960 grekoromen güreş 73 kg. mithat bayrak
1960 serbest güreş 79 kg. hasan güngör
1960 serbest güreş 87 kg. ismet atlı
1960 grekoromen güreş 87 kg. tevfik kış
1964 grekoromen güreş 70 kg. kazım ayvaz
1964 serbest güreş 78 kg. ismail ogan
1968 serbest güreş 78 kg. mahmut atalay
1968 serbest güreş 97 kg. ahmet ayık
1988 halter 60 kg. naim süleymanoğlu
1992 grekoromen güreş 62 kg. mehmet akif pirim
1992 halter 60 kg. naim süleymanoğlu
1996 grekoromen güreş 82 kg. hamza yerlikaya
1996 serbest güreş 130 kg. mahmut demir
1996 halter 54 kg. halil mutlu
1996 halter 64 kg. naim süleymanoğlu
2000 judo 66 kg. hüseyin özkan
2000 grekoromen güreş 85 kg. hamza yerlikaya
2000 halter 56 kg. halil mutlu
2004 halter 48 kg. nurcan taylan
2004 halter 56 kg halil mutlu
2004 halter 77 kg taner sağır

gümüş madalyalar
1948 serbest güreş 52 kg. hamit balamir
1948 grekoromen güreş 52 kg. kenan olcay
1948 serbest güreş 79 kg. adil candemir
1948 grekoromen güreş 79 kg. muhlis tayfur
1956 grekoromen güreş 67 kg. rıza doğan
1956 serbest güreş 73 kg. ismail zengin
1960 serbest güreş 73 kg. ismail ogan
1960 serbest güreş ağır hamit kaplan
1964 serbest güreş 56 kg. hüseyin akbaş
1964 serbest güreş 87 kg. hasan güngör
1964 serbest güreş 97 kg. ahmet ayık
1972 serbest güreş 63 kg. vehbi akdağ
1988 serbest güreş 82 kg. necmi gençalp
1992 grekoromen güreş 90 kg. hakkı başar
1992 serbest güreş 90 kg. kenan şimşek
1996 boks 75 kg. malik beyleroğlu
2004 boks 48 kg. atagün yalçınkaya
2004 taekwondo 80 kg. bahri tanrıkulu
2004 güreş 66 kg. şeref eroğlu

bronz madalyalar
1936 serbest güreş 79 kg. mersinli ahmet
1948 atletizm 3 adım ruhi sarıalp
1948 grekoromen güreş 56 kg. halil kaya
1952 serbest güreş 79 kg. adil atan
1956 grekoromen güreş 52 kg. ali eğribaş
1956 serbest güreş 52 kg. hüseyin akbaş
1964 serbest güreş ağır hamit kaplan
1984 serbest güreş ağır ahmet taşkın
1984 boks 51 kg. eyüp can
1984 boks 58 kg. turgut aykaç
1992 serbest güreş 100 kg. ali kayalı
1992 judo 48 kg. hülya şenyurt
1996 grekoromen güreş 62 kg. mehmet pirim
2000 serbest güreş 76 kg. adem bereket
2000 tekvando 57 kg. hamide bıkçın tosun
2004 güreş 96 kg. mehmet özal
2004 güreş 120 kg. aydın polatçı
2004 halter 56 kg. sedat artuç
2004 atletizm çekiç atma eşref apak

olimpiyat oyunları
yıl--oyunlar-- şehir--ülke
1896 i. olimpiyat oyunları--atina (1)--yunanistan (1)
1900 ii. olimpiyat oyunları--paris (1)--fransa (1)
1904 iii. olimpiyat oyunları--st. louis (1)--a.b.d (1)
1906 ara oyunlar--atina--yunanistan
1908 iv. olimpiyat oyunları--londra (1)--ingiltere (1)
1912 v. olimpiyat oyunları--stockholm (1)--isveç (1)
1916 vi. olimpiyat oyunları--berlin--almanya (yapılmadı)
1920 vii. olimpiyat oyunları--antwerp (1)--belçika (1)
1924 viii. olimpiyat oyunları--paris (2)--fransa (2)
1928 ix. olimpiyat oyunları--amsterdam (1)--hollanda (1)
1932 x. olimpiyat oyunları--los angeles (1)--a.b.d.(2)
1936 xi. olimpiyat oyunları--berlin (1)--almanya (1)
1940 xii. olimpiyat oyunları--helsinki--finlandiya (yapılmadı)
1944 xiii. olimpiyat oyunları--londra--ingiltere (yapılmadı)
1948 xiv. olimpiyat oyunları--londra (2)--ingiltere (2)
1952 xv. olimpiyat oyunları--helsinki (1)--finlandiya (1)
1956 xvi. olimpiyat oyunları--melbourne (1)--avustralya (1)
1960 xvii. olimpiyat oyunları--roma (1)--italya (1)
1964 xviii. olimpiyat oyunları--tokyo (1)--japonya (1)
1968 xix. olimpiyat oyunları--ciudad de mexico (1)--meksika (1)
1972 xx. olimpiyat oyunları--münih (1)--almanya (2)
1976 xxi. olimpiyat oyunları--montreal (1)--kanada (1)
1980 xxii. olimpiyat oyunları--moskova (1)--sovyetler birliği (1)
1984 xxiii. olimpiyat oyunları--los angeles (2)--a.b.d. (3)
1988 xxiv. olimpiyat oyunları--seul (1)--güney kore (1)
1992 xxv. olimpiyat oyunları--barselona (1)--ispanya (1)
1996 xxvi. olimpiyat oyunları--atlanta (1)--a.b.d. (4)
2000 xxvii. olimpiyat oyunları--sidney (1)--avustralya (2)
2004 xxviii. olimpiyat oyunları--atina (2)--yunanistan (2)
2008 xxix. olimpiyat oyunları--pekin (1)--çin (1)
2012 xxx. olimpiyat oyunları--londra (3)--ingiltere (3)

dört yılda bir yapılan geniş kapsamlı bir spor organizasyonudur.
ilk olimpiyatlar yunanistan’da zeus onuruna yapılmıştır.
antik şekli eski yunan’da yapılan oyunlar fransız soylusu pierre frèdy, baron de coubertin tarafından 19. yüzyıl’ın sonlarında modernize edilmiştir.

olimpiyat oyunları’nın yaz sporlarını içeren ve daha iyi bilineni olan yaz olimpiyatları, 1896’dan beri dünya savaşları istisnaları hariç her dört yılda bir yapılagelmiştir. kış oyunları ise 1924’te yapılmaya başlanmıştır ve 1994’ten beri yaz oyunlarının yapıldığı yıllardan iki sene sonra yapılmaktadır

sünnet işini de bu hekimlerin yapması gerek ama kemal özkan dururken ne hacet...

türkiyede 2 adet bayan mensubu bulunan tıp dalı.

(bkz: mustafa uğurlu)

1994 yılındaki 8.adana altın koza film şenliğinde zıkkımın kökü filmindeki rolüyle en iyi yardımcı kadın oyuncu ödülü almıştır.