devlet tiyatrosu kurulusu hakkında kanun

devlet tiyatroları resmi sitesinden:

kanun numarası: 5441

kabul tarihi: 10/06/1949

yayımlandığı resmi gazete tarihi: 16/06/1949

yayımlandığı resmi gazete sayısı: 7234

madde 1 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

ankara’da kültür ve turizm bakanlığına bağlı tüzel kişiliği haiz,"devlet tiyatroları genel müdürlüğü" kurulmuştur. devlet tiyatroları bir genel müdür tarafından yönetilir.

genel müdürün emrinde yeteri kadar genel müdür yardımcısı bulunur.

genel müdürlük bakanın onayı ile yurt içinde ve yurt dışında milli ve milletlerarası festivaller ile turneler tertib edebilir.

genel müdürlük mali, idari ve teknik imkanların müsaadesi içinde ankara’da ve memleketin lüzum göreceği yerlerinde tiyatrolar kurabilir, mevcutları birleştirir ve bunları kaldırabilir.

ihtiyaca göre ankara ve istanbul dışında genel müdürlüğe bağlı olarak kurulacak tiyatrolar, tercihan rejisör niteliğinde bir müdür yönetiminde kendi kadrosundaki sanatkar ve uzman memurlar veya merkezden gönderilecek sanatkar, uzman memurlarla çalıştırabileceği gibi tertiplenecek turnelerle de faaliyette bulundurulabilir.

madde 2 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

devlet tiyatrolarında oynanacak eserler edebi kurul tarafından seçilir. bu kurul sanat ve edebiyat alanında tanınmış 3 kişi ile genel müdür, başrejisör, başdramaturg ve bir sanatkardan teşekkül eder. kurul başkanını kendi üyeleri arasından seçer.

edebi kurul salt çoğunlukla toplanır ve bu toplantıda bulunanların salt çokluğu ile karar verir.

başdramaturg emrinde yeteri kadar dramaturg bulunur.

edebi kurulun tiyatroda memur bulunmıyan üyelerine her toplantı için 100 lira toplantı ödeneği verilir.

madde 3 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

a) devlet tiyatrolarının sanat, teknik ve bu kanunda gösterilen işlerine bakmak üzere; edebi kurul başkanı, başrejisör, sanat teknik müdürü, müzik işleri yöneticisi, genel müdürün görevlendireceği bir sanatkardan mürekkep "sanat ve yönetim" kurulu vardır.

genel müdür, bu kurulun başkanıdır.

b) devlet tiyatrolarının disiplin işlerine bakmak üzere başrejisör, hukuk müşaviri, özlük işleri müdürü, devlet tiyatrosu personelinin kendi aralarından gizli oyla seçeceği bir sanatkardan mürekkep "disiplin kurulu" vardır.

genel müdür veya yardımcılarından biri bu kurulun başkanıdır. sanat ve yönetim kurulu ile disiplin kurulu salt çoğunlukla toplanır ve bu toplantıda bulunanların salt çoğunluğu ile karar verir.

madde 4 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

devlet tiyatrolarında;

a) (değişik bent: 27/05/1983 - 2833/1 md.) genel müdür, kültür ve turizm bakanının teklifi üzerine, yükseköğretim kurumlarının birinden mezun, özel veya kamu kuruluşlarında veya bunların her ikisinde en az 15 yıl hizmet görmüş; sahne hayatında başarılarıyla tanınmış sanatçılar, tiyatro yazarları, eleştirmenleri, temayüz etmiş tiyatro yönetmenleri ile üniversitelerde tiyatro sanatı dalında görev yapan öğretim elemanları arasından, müşterek kararname ile, 657 sayılı devlet memurları kanununun değişik 59 uncu maddesi hükmüne göre,

b) başrejisör, genel müdür yardımcıları ve yabancı uzmanlar genel müdürün teklifi üzerine kültür ve turizm bakanı tarafından,

c) edebi heyetin sanat ve edebiyat alanında tanınmış 3 üyesi kültür ve turizm bakanı tarafından, sanatkar üyesi ise devlet tiyatrosu sanatkarları arasından genel müdür tarafından,

d) devlet tiyatroları kadrosunda bulunan diğer her çeşit görevliler genel müdür tarafından, göreve alınırlar.

madde 5 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

a) başrejisör, rejisörler, aktör ve aktrisler, reji asistanları, müzik işleri yöneticisi ile başkorrpetitör, tiyatro orkestrası, korosu ve balesi ile müzikli tiyatro icracıları, sanat teknik müdürü ve dekoratörler, kostüm kreatörleri devlet tiyatroları sanatkar memurlardır.

b) başdramaturg ve dramaturglar, teknik müdür, başrealizatör, başışık uzmanı, başperukacı, korrepetitör, bale piyanisti de devlet tiyatroları uygulatıcı uzman memurlarıdırlar.

c) kondüvitler, suflörler, atelye şefleri, sahne makyajcıları ve perukacıları, atelye ressamları, butaforlar, sahne ışıkçıları, sahne set ve makinist ve makinistleri, sahne marangozları, sahne demircileri, sahne terzileri, sahne kunduracıları, kaşörler, sahne amirleri ve yardımcıları, sahne kostümcüleri, aksesuvarcılar, sahne uzmanları ile sanat ve yönetim kurulu tarafından görevlerinin özelliği belirtilecek ihtisası bulunan elemanlar da devlet tiyatroları uzman memurları adını alırlar.

6388 sayılı kanun hükümleri devlet tiyatrosu genel müdürlüğü uygulatıcı uzman memurları hakkında da, uygulanır. uzman memurlardan kondüvit ve süflörler 6388 sayılı kanunun devlet tiyatroları sanatkarlarına şamil olan hükümlerinden diğer uzman memurlar da aynı kanunun 3 üncü maddesi hariç diğer hükümlerinden faydalanırlar.

devlet, tiyatroları sanatkar memurları, uygulatıcı uzman memurları ve uzman memurları sanat ve yönetim kurulu kararı üzerine genel müdürle aralarında yapılacak bir yıl süreli idari sözleşmelerle göreve alınırlar. yapılacak idari sözleşmelere bu maddede belirtilen hizmet özellikleri de yazılır. bunların sözleşmelerinin sonunda hizmete devamları da aynı usule tabidir.

mali hakları ve özellikleri bu kanun içinde kalmak ve devlet memuru niteliklerine halel gelmemek üzere sanatkar memurlar, uygulatıcı uzman memurlar ve uzman memurların hizmete alınma, hizmete devamı şekilleri ile sair özellik ve yükümlülükleri idari sözleşmelerinde belirtilir.

madde 6 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

devlet konservatuvarları mezunları, stajyer kadrolarına göre idari sözleşmeye tabi olmaksızın devle t tiyatrolarına alınırlar. bunlar bir yıl süre ile stajyer olarak çalışırlar. bu sürenin bitiminde sanat ve yönetim kurulu tarafından sınava tabi tutularak başarı gösterenler kabiliyetlerine göre derecelere ayrılarak sanatkarlığa alınır ve idari sözleşmeye bağlanırlar. sınav sonucunda başarı gösteremiyenler veya bunlardan sanat ve yönetim kurulu kararı ile bir yıl daha staja tabi tutulmasına lüzum görülenler için ikinci yıl sonunda, yeniden yapılacak sınavda başarı sağlıyamazlarsa görevden çıkarılırlar. bunlardan mecburi hizmeti olanlar kültür ve turizm bakanlığının uygun göreceği hizmetlerde çalıştırılırlar.

stajyerler, staj süresi içinde idari sözleşmeli sanatkarlara ait haklardan yararlanırlar ve yükümlülüklerden sorumlu olurlar.

madde 7 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

devlet tiyatrolarına ilk defa idari sözleşme ile girecek sanatkarlar, uygulatıcı uzman memurlar ve uzman memurlar sanat ve yönetim kurulu tarafından sınava tabi tutulurlar. sınav sonunda başarı gösterenler kabiliyetlerine göre derecelendirilirler.

memleketin sahne hayatında öteden beri yüksek başarılariyle tanınmış olanlar, sanat ve yönetim kurulu karariyle sınavsız olarak devlet tiyatroları sanatkarlığına alınabilirler. bunlarla da idari sözleşme yapılır.

madde 8 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

sanat ve yönetim kurulu bareme, kıdeme ve süreye bakılmaksızın sözleşmelerinin yenilenmesi sırasında sanatkar memurlara, uygulatıcı uzman memurlar ve uzman memurlarla sair idari sözleşmeli görevlilerin derecelerini göstermiş oldukları ehliyete göre kararlaştırır.

ücretleri indirmeye ve yükseltmeye sanat ve yönetim kurulu yetkilidir. ancak bu indirme, yükseltme emeklilikle iktisabedilen hakları ihlal edemez. mukavelenin feshi halinde genel hükümler uygulanır.

madde 9 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

genel müdürle sanatkar memurlar, uygulatıcı uzman memurlar ve uzman memurlar ile sair sözleşmeli görevliler arasında yapılacak idari sözleşmeler noter huzurunda yapılmış sözleşmeler hükmündedir. ve hiçbir harç, vergi ve resme tabi değildir.

madde 10 - ( değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

a) devlet tiyatroları genel müdürlüğü sanatkarları, uygulatıcı uzman memurları ile uzman memurları ve stajyerler tespit edilecek ehliyet ve iktidarları nazarı itibara alınarak aşağıda gösterilen ücretlerle çalıştırılırlar:

stajyerler ayda 1200.tl.

uzman memurlar ayda 800 3500.tl"

uygulatıcı uzman memurlar ayda 1 000 4250.tl"

sanatkar memurlar ayda 1 500 5500.tl"

b) devlet tiyatroları genel müdürüne en yüksek sanatkar memur ücretine ilave olarak bakanlar kurulunca tayin edilecek miktarda idare ve temsil ödeneği verilir.

c) sanatkarlar içkili gazino ve buna benzer yerlerde çalışamazlar. aksi halde sözleşmeleri genel müdürlükçe re’sen feshedilir.

madde 11 - (mülga madde: 11/03/1954 - 6388/5 md.)

madde 12 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

devlet tiyatrolarının gelirleri:

a) genel bütçenin kültür ve turizm bakanlığı kısmının "eğitim kurumları giderleri" tertibinden ayrılan ödenek,

b) temsillerden elde edilecek hasılat,

c) tanıtıcı ve aydınlatıcı yayınlardan temin olunacak gelirler,

d) tiyatro faaliyetinden yararlanan il özel idareleri ile belediyelerince yapılabilecek bağışlar,

e) her çeşit bağışlar ve diğer çeşitli gelirler,

f) tertiplenecek milli ve milletlerarası festivallerden elde edilecek hasılattan ibarettir.

madde 13 - devlete ait binalardan devlet tiyatrosuna lüzumlu görülenler kültür ve turizm bakanlığının teklifi üzerine maliye bakanlığınca eşya ve tesisleriyle beraber bu müesseseye parasız olarak tahsis edilebilir.

madde 14 - devlet tiyatrosu muamelatında 1050 sayılı muhasebei umumiye kanunu ile 2490 sayılı artırma, eksiltme ve ihale kanunu hükümleri uygulanmaz. müessesenin alım ve satım muameleleriyle hesap usulleri maliye ve kültür ve turizm bakanlıklarınca müştereken tesbit olunacak esaslara göre yürütülür. devlet tiyatrosunun hasılat ve muameleleri her türlü vergi, harç ve resimlerden muaftır.

madde 15 - (değişik madde: 13/03/1990 - khk - 409/1 md.)

devlet tiyatrosunun bütçesi her yıl maliye ve gümrük bakanlığının olumlu görüşü üzerine yönetim kurulunca hazırlanır ve kültür bakanlığınca tasdik edilir.

madde 16 - (mülga madde: 25/03/1957 - 6940/25 md.)

madde 17 - (mülga madde: 14/07/1970 - 1310/3 md.)

madde 18 - (değişik madde: 14/07/1970 - 1310/1 md.)

a) devlet tiyatroları sanatkarlarını ve diğer idari sözleşmeli memurlarını görgü, bilgi ve ihtisaslarını artırmak amacıyla, yol parasını ve almakta oldukları aylık ücretleri, müessese bütçesinden ödenmek suretiyle en çok bir yıla kadar ve beş yıl içinde bir defaya mahsus olmak üzere, yabancı ülkelere göndermeye, devlet tiyatrosu genel müdürlüğü yetkilidir. bu konuda, sanat ve yönetim kurulundan karar alınır. bu madde uyarınca kendilerine izin verilmiş olanların memuriyetleri ile buna ait her türlü hak ve yükümlülükleri saklı kalır.

b) devlet tiyatroları mensuplarının hastalık veya her türlü estetik, cerrahi ameliyat ve müdaheleye maruz kalmaları halinde, lüzum ve zaruretlere göre yurt içinde veya dışında münferiden veya ferakat ile muayene ve tedavi ettirmeye gerekli ilaç, protez ve sair masrafları ile cenaze masraflarını yapmaya devlet tiyatroları genel müdürlüğü yetkilidir.

tedavi, ameliyat ve müdahalenin yurt dışında yapılması gerektiği takdirde, bu konuda sanat ve yönetim kurulundan karar alınır.

c) bilgi ve görgü maksadiyle yabancı memleketlere gönderilen sanatkar ve diğer görevliler yurda dönüşlerinde yabancı memleketlerde kaldıkları sürenin birbuçuk katı kadar mecburi hizmetle yükümlüdürler.

madde 19 - sanatkarların sözleşme prim, tedavi, ayrılış ve ölüm tazminatı, askerlik, izin, yaz tatili aylarında devlet tiyatrosu dışında kendi hesaplarına çalışma, yolluk, inceleme seyahati ve disiplin işleriyle yabancı sanatkar ve trup getirme ve tiyatronun iç ve yönetim işleri bir tüzükle belirtilir.

madde 20 - (değişik madde: 07/02/1990 - 3612/25 md.)

devlet tiyatrosunun, kültür bakanlığınca tasdik edilecek olan bütçesi ve buna dayanılarak yıl içinde yapılacak giderlere ve gelirlere ait evrak, tetkik ve vize edilmek üzere kesinhesap cetvelleriyle birlikte yıl sonlarından itibaren en çok üç ay içinde sayıştaya gönderilir.

madde 21 - milli eğitim bakanlığı kuruluş kadroları hakkındaki 10/06/1946 tarihli ve 4926 sayılı kanuna bağlı (1) sayılı cetvelin 8 işaretli kısmının (tatbikat sahnesi) başlığı altındaki kadrolarla aynı kanuna bağlı (2) sayılı cetvelin 6 işaretli kısmının (devlet konservatuvarı, başlığı altındaki kadrolardan, bağlı (1) sayılı cetvelde gösterilenler kaldırılmıştır.

madde 22 - 16/12/1940 tarihli ve 3942 sayılı kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir:

cumhurbaşkanlığı filarmonik orkestrası konserlerinden elde edilecek giriş ücretlerinin yarısı maliye ve kültür ve turizm bakanlıklarınca belirtilecek esaslara göre orkestra üyelerine ödenir.

madde 23 - devlet konservatuvarında parasız yatılı okuyanlardan devlet tiyatrosu sanatkarlığına alınan stajyer ve sözleşmeli sanatkarların burada geçirdikleri süre mecburi hizmetlerine mahsup olunur.

madde 24 - 20/05/1940 tarihli ve 3829 sayılı kanunun 7 ve 9 uncu maddeleriyle 10 uncu maddesinin devlet tiyatrosuna alınacak mezunlar hakkındaki hükümleri, keza aynı kanunun 05/03/1945 tarihli ve 4702 sayılı kanunun birinci maddesiyle değiştirilen 8 inci maddesi, 12/06/1936 tarihli ve 3045 sayılı kanunun 05/03/1945 tarihli ve 4701 sayılı kanunun 3 üncü maddesiyle değiştirilen geçici birinci maddesi, 16/12/1940 tarihli ve 3942 sayılı kanunda temsile ait hükümler ve 4450 sayılı kanun kaldırılmıştır.

madde 25 - bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

madde 26 - bu kanunu bakanlar kurulu yürütür.

ek madde 1 - (ek madde: 14/07/1970 - 1310/2 md; mülga madde: 19/06/1979 - 2252/11 md.)

ek madde 2 - (ek madde: 14/07/1970 - 1310/2 md.)

devlet tiyatroları genel müdürlüğünce tertibedilecek yurt içi turne faaliyetlerine katılacak sanatkar memurlar, uygulatıcı uzman memurlar ve uzman memurlarla diğer görevlilere ödenecek harcırah yevmiyeleri 75 lirayı geçmemek üzere her yıl sanat ve yönetim kurulunca tespit edilir. turnelerdeki ikamet yerleri genel müdürlükçe temin edilir ve parası da genel müdürlük bütçesinden ödenir. turne ile ilgili seyahatlerin zamanı ve hangi vasıtalar ile yapılacağı genel müdürlükçe tayin olunur. harcırah yevmiyelerinde her hangi bir kesinti yapılamaz ve otel ücreti tenzil edilmez. yurt dışı turne faaliyetlerine ait yolluk ve harcırahlar hakkında genel hükümler uygulanır.

ek madde 3 - (ek madde: 14/07/1970 - 1310/2 md.)

iki ayrı görevi aynı zamanda yapan sanatkarlara, ikinci görevi için, bu sanatkarların almakta olduğu ücretin bir aylık tutarını geçmemek ve yılda bir defa olmak üzere sanat ve yönetim kurulunca tespit edilecek miktarda ek ücret ödenebilir.

ek madde 4 - (ek madde: 14/07/1970 - 1310/2 md.)

devlet tiyatroları mensupları 7244, 263 ve 819 sayılı kanunlarla tanınan haklardan yararlanırlar. idari sözleşmeli memurlara ödenecek meblağ, idari sözleşmelerle belli edilen aylıklara ilave edilmek suretiyle hesaplanır.

ek madde 5 - (ek madde: 14/07/1970 - 1310/2 md.)

657 sayılı kanunla değerlendirme, sınav ve ödül kurullarına verilen görevler, sanat ve yönetim kurulu tarafından ifa edilir.

ek madde 6 - (ek madde: 14/07/1970 - 1310/2 md.)

274 ve 275 sayılı kanunların hükümleri devlet tiyatrosu mensupları için uygulanmaz.

ek madde 7 - (ek madde: 17/03/1983 - khk 58/2 md.; aynen kabul 27/05/1983 -2833/2 md.)

kanunda geçen milli eğitim bakanı ifadeleri, kültür ve turizm bakanı, milli eğitim bakanlığı ifadeleri de, kültür ve turizm bakanlığı olarak değiştirilmiştir.

geçici madde 1 - devlet konservatuvarı ve cumhurbaşkanlığı filarmonik orkestrası döner sermayesi hakkındaki 4450 sayılı kanunla verilmiş olan döner sermayenin sonradan yapılmış olan ilaveler de dahil olmak ve bu kanunun yürürlüğe girdiği tarih esas tutulmak üzere kanunun yürürlüğünden itibaren maliye ve kültür ve turizm bakanlıkları tarafından bir ay içerisinde bir bilançosu yaptırılır. döner sermayenin bu bilançoya göre tahakkuk eden nakit ve bu mahiyette olan menkul kıymetteki mevcudu ile her türlü hak ve borçları hazineye geçer. döner sermayeden sağlanmış olan her çeşit menkul eşya mefruşat ve demirbaş devlet tiyatrosuna devrolunur.

geçici madde 2 - devlet konservatuvarı tatbikat sahnesinde çalışmış olanlar devlet tiyatrosu sanatkarlığına alındıktan sonra bunların ayrılma ve ölüm tazminatı hesaplanırken tatbikat sahnesinde geçmiş olan hizmet süreleri, kadro ünvanlarına bakılmaksızın, devlet tiyatrosunda geçmiş gibi sayılır. tatbikat sahnesinde kazandıkları emeklilik hakları muteber olmaz.

geçici madde 3 - 1949 yılı bütçe kanununa bağlı (d) işaretli cetvelin milli eğitim bakanlığı kısmında ankara devlet konservatuvarı başlığı altında gösterilen kadrolardan, bağlı (2) sayılı cetvelde yazılı kadrolar kaldırılmıştır.

geçici madde 4 - 1949 yılı bütçe kanununa bağlı (a) işaretli cetvelin milli eğitim bakanlığı kısmındaki ilişik (3) sayılı cetvelde gösterilen tertiplerden (353 015) lira aynı kısımda devlet tiyatrosuna yardım adiyle yeniden açılan 613/a bölümüne olağanüstü ödenek olarak aktarılmıştır.

geçici madde 5 - (ek madde: 14/07/1970 - 1310/4 md.)

devlet opera ve balesi genel müdürlüğü kuruluşu kanunu kabul edilip yürürlüğe girinceye kadar 5441 sayılı kanunun opera ile ilgili hükümleri uygulanır.